حمله استراتژيك پهپادی يمن عليه تأسیسات نفتی آرامکو عربستان سعودي

مقدمه
در اثر حمله پهپادي يمن و انصارا… به تأسيسات نفتي عربستان در بامداد شنبه ۲۳/۰۶/۱۳۹۷ قيمت نفت به بالاترين حد در ۴ ماه اخير رسيد. طبق اعلام وزير نفت عربستان سعودي صادارت ۵ ميليون و ۷۰۰ هزار بشكه نفت خام عربستان سعودي مختل شده كه معادل ۵% نفت خام جهان است و با وجود اينكه رئيس جمهور آمريكا دستور آزادسازي ذخاير استراتژيك نفت اين كشور را صادر كرد اما قيمت نفت خام برنت۲۰% افزايش يافت. افزايش ناگهاني و شديد قيمت نفت اين حمله را در صدر آنتنهاي خبري جهان و نظر كارشناسان قرار داد. آرامكو بزرگترين تأسيسات صدور نفت جهان است كه روزانه ده ميليون و هفتصد هزار بشكه نفت خام صادر ميكند. منابع خبري و كارشناسان دو نظر متفاوت در باره اين حمله داشتند. ارزيابي اطلاعاتي آمريكا از جمله تصاوير ماهوارهاي آنها مويد اين است كه ايران مسئول اجراي اين حملات است، به همين دليل ترامپ عصر يكشنبه در توييتي نوشت چنانچه اين حملات از سوي ايران انجام شده باشد آماده اقدام نظامي هستيم اما منتظر نظر عربستان سعودي در باره عامل حمله و شرايط اقدام هستيم. انصارا… و ارتش يمن مسئوليت اجراي اين عمليات را بهعهده گرفته است.
تجزيه و تحليل
الف- تحليل ديدگاه اول
اين حمله توسط ارتش يمني و انصارا.. انجام شده است. كارشناسان موافق اين ديدگاه معتقدند كه رویکرد انصارالله و ارتش یمن از «تدافعی» به «تهاجمی» تغيير يافته است. عبدالملک الحوثی، رهبر انصارالله یمن در آغاز پنجمین سال جنگ اعلام کرد که امسال، سال پیروزی است. در همین راستا سه گام اساسی نیز برداشته شد. نخست، اطلاعات ارتش و کمیتههای مردمی یمن ۳۰۰ نقطه حساس و راهبردی عربستان و امارات را شناسایی کردند. دوم، توانمندی موشکی و پهپادی ارتش و کمیته‏های مردمی تقویت شد. سوم، راهبردهایی نظیر «فرودگاه در مقابل فرودگاه و حمله به تأسيسات حياتي و حساس» اتخاذ شد و در همین حال، پایگاه‏های نظامی و تأسیسات نفتی عربستان مورد هدف موشک‏ها و پهپادهای یمنی قرار گرفته است. اين كارشناسان معتقدند كه انصارا… از ايران تبعيت ميكند و ايران از آنها حمايت معنوي و مادي بهخصوص در حوزه فناوري و سلاح بهعمل ميآورد اما اصل جنگ توسط خود يمنيها انجام ميشود و گروههاي نيابتي ايران مثل حزبا… و انصارا… در صحنه عمل بهصورت «آتش به اختيار عمل» ميكنند. بنابراين ارتش و كميتههاي مردمي يمن ظرفيت لازم براي اجراي چنين عملياتهايي را دارند و اين عمليات از داخل يمن و توسط يمنيها انجام شده است، اما شايد سياستگذاري و طراحي آن توسط نيروي قدس ايران انجام شده است. موافقان اين ديدگاه معتقدند كه آمريكا در عراق حضور فيزيكي دارد و اشراف اطلاعاتي آمريكا در آسمان عراق بهاندازهاي است كه امكان حمله پهپادي از داخل عراق عليه عربستان سعودي وجود ندارد، ضمن اين كه هرچند حشدالشعبي همسو با ايران است اما دولت عراق موافق اجراي اين عملياتها نيست. بنابراين ادعاي آمريكا مبني بر اجراي اين عمليات از داخل خاك عراق كذب است و اساساً چنين ادعاهايي اشراف اطلاعاتي آمريكا در عراق را زير سوال ميبرد.
ب- تحليل ديدگاه دوم
اين حمله توسط نيروي قدس ايران از خاك عراق و يا از داخل خود يمن انجام شده است. كارشناسان موافق اين ديدگاه معتقدند كه رهبران انصارا… در ديداري كه با امام خامنهاي (مدظلهالعالي) داشتند بهصراحت اعلام كردند ما رهبري و ولايت شما را در امتداد ولايت رسولا… ميدانيم و شما را رهبر و ولي امر خود ميدانيم، بههمين دليل ايران با حمايت مستقيم از انصارا… و واگذاري سلاح و تجهيزات عملاً اين حمله را از داخل خاك يمن و بهاحتمال كم با همكاري حشدالشعبي از داخل خاك عراق انجام داده است. موافقان اين ديدگاه معتقدند كه ايران پس از اعمال تحريمهاي ظالمانه آمريكا بهخصوص تحريم نفت، بر اساس راهبرد «تنگه در مقابل تنگه» و «امنيت نفت در مقابل نفت» صحنه جنگ يمن را از «عرصه نظامي به عرصه اقتصادي» تغيير داده است. تغيير صحنه جنگ يمن از يكطرف باعث افزايش فشار نظامي و اقتصادي بر ائتلاف سعودي ميگردد و از سوي ديگر باعث «ناامني در شبكه صدور نفت جهاني» و نهايتاً افزايش قيمت نفت ميگردد، اين مسئله باعث افزايش نارضايتي جهاني عليه ترامپ ميشود. ترامپ از يكطرف تحت فشار واردكنندگان نفت قرار ميگيرد و از طرفي ديگر با توجه به نزديك بودن انتخابات رياست جمهوري در آمريكا مشروعيت و مقبوليت خود را در داخل آمريكا كاهش ميدهد.
ج- تحليل کلی
علت ابهام در عمليات پهپادي اين است كه برخي از كارشناسان نظامي معتقدند كه موشكهاي كروز تأسيسات نفتي را منهدم كرده است. برخي هم معتقدند اين حملات تركيبي از پهپاد و موشك است و پهپادها براي پارازيت و اختلال در سامانه موشكي پاتريوت وارد فضاي هوايي عربستان شدهاند. اين عمليات كه دومين و بزرگترين حمله استراتژيك يمن عليه عربستان طي چند ماه گذشته است بيانگر توان «نقطهزني عمليات موشكي و پهپادي» گروههاي نيابتي ايران و بهتبع آن نماد «قدرت تهاجمي استراتژيك» ايران است. اگر ائتلاف سعودي در روند جنگ عليه يمن نرمش بهخرج ندهد، بهنظر ميرسد يمنيها در چارچوب «راهبرد تهاجم هواپايه» به تأسيسات حياتي و حساس در آيندهي نزديك سومين حمله هواپايه را با شدت بيشتري عليه عربستان سعودي انجام خواهد دهد. چنانچه آمريكا و عربستان اين عمليات را منتسب به ايران كنند قاعدتاً بايد واكنش نظامي انجام دهند و اين عمل براي آنها بسيار پرهزينه و در شرايط فعلي غيرممكن است، چون آمريكا وارد يك «جنگ فرسايشي» بدون نتيجه خواهد شد. به همين دليل عربستان سعودي تا كنون در باره عامل حمله اظهار نظر نكرده اما اعلام نموده تسليحات آن از ايران وارد شده است. تهديد ترامپ به حمله نظامي همانند تهديدهاي قبلي «بولوف نظامي» است و در راستاي «عمليات رواني» ارزيابي ميگردد. بهعلت عمق استراتژيك عربستان سعودي، تهاجم زميني يمنيها عليه عربستان سعودي سخت و پرهزينه است لذا بهترين راهبرد براي يمنيها «عمليات هواپايه» و تداوم حملات پهپادي و موشكي بهصورت تركيبي عليه تأسيسات استراتژيك عربستان سعودي بهخصوص تأسيسات نفتي است.
نتيجهگيري
كارشناسان موافق و مخالف هر دو ترامپ را عامل ايجاد ناامني در منطقه و چنين عملياتهايي ميدانند و معتقدند كه سياستهاي غلط ترامپ در منطقه غرب آسيا از جمله اعمال تحريمهاي ظالمانه عليه ايران و خروج از برجام عامل اصلي چنين تحولاتي در منطقه شده است. جنگ اقتصادي كه ترامپ عليه ايران آغاز كرده، قطعاً بدون پاسخ نخواهد بود و اين عمليات چه بهطور مستقيم توسط ايران انجام شده باشد و چه بهصورت نيابتي باشد، در راستاي مبارزه ايران با عمليات «تروريسم اقتصادي» آمريكا ارزيابي ميگردد. تحولات اخير منطقه مثل حمله به نفتكشها، سقوط پهپاد آمريكا، توقيف كشتي نفتكش انگليسي، حملات پهپادي اول و دوم يمن عليه تأسيسات نفتي آرامكو همگي بيانگر «دست برتر و اقتدار دفاعي ايران» در منطقه است. اين حملات درواقع يك «جنگ مستقيم مينياتوري» بين آمريكا و ايران است كه به «صورت نيابتي» انجام ميگردد، درواقع بر اساس معادله «برد- باخت» برندهي اين تحولات ايران و بازندهي آن آمريكا و ائتلاف سعودي هستند. با توجه به موارد بالا ميتوان ادعا كرد كه در ج.ا.ايران «اقتدار دفاعي اوليتر از اقتدار سياسي» است، پس دولت و سياسيون بايد از اين اقتدار دفاعي در راستاي تحقق اهداف سياسي خود در منطقه و جهان استفاده كنند و به جاي «مذاكره» با آمريكا بهدنبال «امتيازگيري» و تحقق مفاد برجام و دريافت مطالبات قانوني ج.ا.ايران از آمريكا باشند. اين حمله گرچه از نظامي يك «عمليات تاكتيكي» بود اما داري «نتايج و پيامدهاي راهبردي» بسيار بزرگي بهشرح زير است:
اعمال «راهبرد حداكثر فشار به ايران كل منطقه را بيثبات ميكند» و ترامپ مجبور است نرمش بهخرج دهد، چون دست برتر و اقتدار دفاعي در تحولات منطقه با ايران است.
پاسخ به حملات پهپادي رژيم صهيونيستي به مواضع گروههاي نيابتي ايران در سوريه، عراق و لبنان است.
توانايي دفاعي و سلاحها و سيستمهاي مدرن عربستان سعودي كارايي لازم در مقابل مقاومت يك گروه كوچك را ندارد و به همين دليل آمريكا توانايي جنگ با ايران را ندارد.
امارات متحده عربی از دستیابی به هر گونه پیروزی نظامی در يمن نااميد شده و آن را «باتلاق ائتلاف سعودي» ميداند، به همين دليل از ترس اينكه فرودگاهها و مراكز حساس آنها توسط پهپادهاي انصارا… بمباران نشود، «استراتژي نظامي خود را به رويكرد صلحجويانه» تغيير ميدهد.